Saturday 15 September, 2012

Rameshwar Awchar Lekh


^^dkGkph ekU;rk vkf.k Hkfo”;kpk os/k**
15 vkWxLV 1947 yk Hkkjr Lora= >kyk vkf.k ns’kkrhy tursP;k vkuankyk m/kku vkys- lkÚ;k tursP;k euke/;s ,dp fopkj gksrk dh] ^fo’o fot; dj ds fn[kyk;saxs rc gksos izk.k iq.kZ gekjk* lkÚ;k fo’okoj fot; feGfo.;kpk ek.kl vlysyh lk/kh HkksGh fcpkÚ;k tursP;k LoIukpk pDdkpqj >kyk vkf.k Lokra= feGkY;kP;k uarj vo?;k 30 o”kkZr ns’kHkkjr xqaMkaps vkf.k jktdkj.;kaps lkezkT; iljys- Lokra«; fEkGkys i.k ns’kkr lq[kh dks.khp ukgh- uk ‘ksrdjh uk O;kikjh uk m|kstd vke tursP;k injh fujk’kk vkyh- vkf.k v’kk ifjfLFkrhr ‘kjn tks’khps Hkkjrkr vkxeu >kys- ‘ksrdÚ;kaps ,d la?kVu r;kj Ogkos R;kaP;k ?kkekyk nke feGkok Eg.kwu ‘kjn tks’khauh ‘ksrdjh la?kVusP;k dkekyk lq:okr dsyh i.k dqBsgh vuqdqy ifjfLFkrh ukgh- loZ= ‘ksrdjh fojks/kh okrkoj.k gksrs- ‘ksrdÚ;kP;k cktwus ,[kknk ek.kwl ?kjkr fdrhgh vkoMrk vlyk rj rks esY;kuarj ngu fo/kh dj.ks vko’;d vlrs- esysY;k ek.klkpk eqMnk ?kjkr Bsowu dkghgh feGr ukgh- R;kizek.ks egkRek xka/khuh feGfoysys Lokra«; gs d/khp e:u iMys vkgs- Lokra«; gk ,d futhZo eqMnk vkgs- gs lkax.;kph fgaer ‘kjn tks’khauh dsyh vkf.k lektoknkP;k ukok[kkyh efynk [kk;yk feG.kkÚ;k usg: okjlnkjkauh vkf.k leFkZdkauh ‘kjn tks’khaoj loZ cktwus fVdk djk;yk lq:okr dsyh- dkgh yksdkauh rj ,dne [kkyP;k ikrGhoj ?kk.k ?kk.k f’kO;k |k;yk lq:okr dsyh- dks.kh Eg.krs czkEg.kkph vkoykn vkgs rj dks.kh Eg.ks vesfjdspk ,taV] rj nqljs dks.kh Eg.ks ;k czkEg.kkyk ‘ksrhrys dk; dG.kkj] i.k ‘kjn tks’kh MxexYks ukghr- R;kauh vkiyk fu/kkZj dk;e Bsoyk- vkf.k rs ,d ,d ‘ksrdjh xksGk d: ykxys vkf.k ‘ksrdÚ;kaP;k leL;sph dkj.ks lkaxr gksrs dh ‘ksrdÚ;kaP;k ekykyk Hkko feG.;kpk gk y<k brdk lksik ukgh- ,dk o”kkZr loZ iz’u lqV.kkj ukghr- ‘kjn tks’khauh ‘ksrh ekykyk mRiknu [kpkZoj vk/kkjhr jkLr Hkko ;k ,ddyeh dk;Zdzekrwu vusd iz’ukaph lksMo.kwd dsyh- ^fHkd udks gos ?kkekps nke] lqV lclhMhps ukgh dke] vkEgkyk gosy ?kkekps nke] ljdkj leL;k D;k lqtk,] ljdkj [kqn ,d leL;k gS* v’kk ?kks”k.kk nsowu ‘ksrdjh la?kVusP;k dkekyk lq:okr dsyh- 1980 lkyh dsysY;k ?kks”k.kk vktgh okVrs dh] 2012 lkyP;k ifjfLFkrhoj vk/kkjhr vkgsr- vkf.k ‘ksrdÚ;ke/;s ,d tknqbZ lk{kkRdkj >kyk- izR;sd xkokxkokr ‘kjn tks’kh ‘ksrdjh la?kVuk gsp ,sdk;yk feGk;ps- ‘kjn tks’khP;k fopkjkyk dkGkph lq/nk laerh feGkyh- tltls ‘kjn tks’khpk fopkj ok<r xsyk- rls rls jktdkj.kh ‘kjn tks’khpk lq< ?ks.;klkBh mBys- ijarq R;kaP;k fopkjkiq<s vkf.k ‘ksrdÚ;k rkdnhiq<s dkyijok i;Zar fojks/k dj.kkjs dkgh jktdkj.kh ‘kjn tks’khP;k LVstoj gtsjh yko;yk ykxys- ;ke/;s izkeq[;kus Ogh-ih-flax] pkS/kjh pj.kflax] vVyfcgkjh okpis;h] ;klkj[ks fnXxt usrs vk?kkMhoj gksrs- ijarq ;kgh usR;kauh lq:okrhyk vk’oklus nsowu lRrk gkrkr vkY;kuarj ek= vkiys ‘ksrdjh fojks/kh /kksj.ks jkcowu ‘ksrdjh la?kVusP;k ikBhr [kathj [kqilyk i.k ‘kjn tks’kh fujk’k >kys ukghr fdaok R;kauh d/kh Fkdok tk.kow fnyk ukgh- myV ‘ksrdjh la?kVuspk fopkj ok<rp jkfgyk- vkf.k rks osxosxG;k jkT;kr foLrkjhr >kyk- laca/k HkkjrHkjpk ‘ksrdjh gk ‘ksrdjh la?kVusP;k >saM;k[kkyh ,d= vkyk- vkf.k ‘kjn tks’khP;k fopkjkyk ekU;rk feGk;yk lq:okr >kyh- ‘ksrdjh la?kVusyk =kl Ogkok Eg.kwu ‘kklukus fpMwu osxosxGs fu.kZ; ?;k;yk lq:okr dsyh-
‘kjn tks’khP;k fopkjkus ikxy >kysys dkgh dk;ZdrsZ egkjk”VªHkj ‘kjn tks’khpk fopkj ?ksÅu fQjk;yk ykxys- R;ke/;s vk?kkMhps uko Eg.kts iq:”kksRre ykgksVh] c-y- rkeldj] okeujko pVd] ljkstrkbZ dk’khdj] xksfoan tks’kh] xq.koar ikVhy] ;k yksdkauh d/khgh csjht otkckdhph fopkj dsyk ukgh- vgksjk= ‘kjn tks’khpk fopkj ?ksowu fQjr jkfgys- ‘kjn tks’khauh ‘ksrdÚ;koj [kwi izse dsys- R;kps mnkgj.k |k;ps >kys rj ‘kjn tks’kh jkT;lHksps lnL; >kY;kuarj dk;ZdR;kZauh izR;sd ftYg;kftYg;kr lRdkjkps vk;kstu dsys gksrs- ex ijHk.kh ftYgk dl cjs ekxs jkghy\ vkf.k ijHk.khrgh lRdkjkps vk;kstu dsys gksrs- tkyU;kryk dk;Zdze vkVksiwu ‘kjn tks’kh jk=h 11 oktrk ijHk.khryk lkoyh ukokP;k foJkex`gkoj eqDdkeh vkys- eh gh R;k fno’kh foJkex`gkojp eqDdke dsyk gksrk- ijHk.khrhy xka/kh fo|ky;krhy dkgh f’k{kd ek>s fe= vkgsr R;ke/;s Jh-vkjekG lj] Jh- ikSG lj] Mh-Mh- vopkj lj] ;k f’k{kdkauk eh vkuankus Qksu d:u lkafxrys dh] vkeps lkgsc ijHk.khr vkys vkgsr- rsOgk R;kauh lkgscklkscr ,d QksVks dk<.;kph bPNk O;Dr dsyh- vkf.k rs loZt.k ldkGh ldkGh jsLV gkÅloj iksgkspys rj R;kauk lkgsckauh QksVks dk<k;yk udkj fnyk- R;kps dkj.k vls lkafxrys dh] ‘ksrdjh la?kVuspk fcYyk ulY;kps dkj.k iq<s dsys- ;k frUgh f’k{kdkauh QksVks dk<.;kiqjrk fcYyk yko.;kps dcqy dsys- rjhgh lkgsckauh R;kauk fouarh dsyh dh] vkti;Zar ‘ksrdjh la?kVusP;k vkanksyuke/;s 28 ‘ksrdjh HkkÅ xksGhckjkr ekjys xsysr- R;kaP;k cfynkukph jDrkph vkBo.k Eg.kwu vkEgh vfHkekukus yky dyjpk fcYyk Nkrhoj ykorks vkf.k R;k cfynku fnysY;k Hkkokapk vieku gksÅ u;s Eg.kwu eh gk QksVksyk udkj fnyk- eh fopkj dsyk dh] nqljs iq<kjh QksVks dk<.;klkBh dWesÚ;kP;k iq<s iq<s iGrkr vkf.k gs ‘kjn tks’kh vls dls- fdrh izse djrkr ‘ksrdÚ;koj-
‘kjn tks’khauh uksdjnkj] Hkz”Vkpkj v’kk izdkjps D;w-vkanksyu dsys gksrs- ljdkjh uksdj nkjkoj tkLr [kpZ gksrks; vkf.k gs ns’kkyk ijoM.kkjs ukgh- Eg.kwu ‘kjn tks’khauh uksdjnkj pystko vkanksyu dsys- vkf.k [kjks[kjp ljdkjus ufou uksdjHkjrh dsyh- ‘kjn tks’khauh ‘ksrdjh dtZeqDr Ogkok Eg.kwu Jh {ks= jkes’oj ;sFks ‘ksrdÚ;kojhy dtkZps dkxni= leqnzkr cqMowu ‘ksrdjh dtZeqDr >kY;kph ?kks”k.kk dsyh- vkf.k [kjks[kjp vo?;k 6 efgU;kP;k vkrp dsanzh; vFkZladYikr ‘ksrdÚ;kaps dkgh izek.kkr dk gksbZuk dtZ ekQ dsys- fdrh gk nwjn`”Vh usrk- rj xqtjkre/;s v/kkZ xqtjkr ik.kh tkLr >kY;keqGs ‘ksrdjh ijs’kku gksrkr rj moZjhr v/kkZ xqtjkr ik.kh ukgh Eg.kwu ijs’kku gksrk- ;koj mik; Eg.kwu ‘kjn tks’khauh xqtjkre/;s ljnkj ljksoj izdYikojrh dkj lsok dsyh gksrh- ;k /kj.kkph maph ok<okoh v’kh R;kaph ekx.kh gksrh- vkf.k [kjks[kjp dkGkus lq/nk ‘kjn tks’khph ekx.kh ekU; dsyh- dkj lsok dsY;kuarj vo?;k ,dk o”kkZrp lokZsPp U;k;ky;kus ‘kjn tks’khP;k cktwus fudky fnyk- ;ko:up fl/n gksrs dh] ‘kjn tks’kh gs Hkfo”;kpk os/k ?ksowu vkanksyus djrkr- i.k bfrgklkr v’kk dkgh xks”Vh ?kMrkr dh] peRdkj ?kMkok- ‘kjn tks’kh gk ek.kwl czkEg.k tkrhpk- vkf.k T;k tkrhP;k yksdkauh gtkjks o”ksZ ‘ksrdÚ;koj vU;k;p dsyk- i.k R;kp tkrhe/;s ,dk rstLoh lq;kZpk tUe >kyk vkf.k ;k rstLoh lq;kZus lkÚ;k ‘ksrdÚ;kaP;k thoukoj  izdk’k Vkdwu ljdkj ukokP;k jk{klkP;k rkoMhrwu ‘ksrdÚ;kyk eqDr dsys- v’kk g;k Fkksj ek.klkoj jktdkjÚ;kauh [kwi vU;k; dsyk- dkyijok i;Zar ‘kjn tks’khaP;k fopkjkyk fojks/k dj.kkjs yksd vkt Hkk”k.kke/kwu ‘kjn tks’khphp Hkk”kk okijrkuk fnlr vkgsr- lar Js”B rqdkjke egkjktakuh vkiyh loZ laiRrh nq%[kh] fi<hr] xjhc yksdkaoj [kpZ dsys- vkiY;k ck;dks eqykoj R;kauh vU;k;p dsyk- vkf.k Lor% dkghgh feGfoys ukgh- R;kp /krhZoj ‘kjn tks’khauh fons’kkr uksdjh d:u d”Vkus defoysyk iSlk Hkkjrkr vk.kwu ‘ksrdÚ;kaP;k pGoGhoj [kpZ dsyk-
,danjhr ‘kjn tks’khauh gh vkiY;k Lor%P;k ck;dks vkf.k eqyhoj vU;k; d:u vkiyk lq[kh lalkj m/noLr d:u Lor% dkgh feGfoys ukgh- i.k bfrgklkP;k lksusjh ikukoj ‘kjn tks’khps uko vtjkej >kY;kf’kok; jkg.kkj ukgh- bfrgkl gk usgeh lR;kP;k cktwus fyghr vlrks- lar Kkus’ojkauk lar rqdkjkekauk egkRek T;ksfrck Qqysauk =kl ns.kkjs Hkjiwj gksrs- i.k R;k yksdkaps uko vkt dks.kkykgh ekfgrh ukgh- i.k gÓkk Fkksjiq:”kkps uko vkt vej vkgs- rlsp ‘kjn tks’khP;k ckcrhr ?kMr vkgs- ‘kjn tks’khyk lq:okrhP;k dkGkr fojks/k dj.kkjs yksd vo?;k 30 rs 35 o”kkZrp yksd fol:u xsys- ;ke/;s dkgh yksd tsyph gok [kkowu vkys- rj dkgh yksdkaps uko dyafdr >kys- i.k ‘kjn tks’kh ek= rstLoh lq;kZlkj[ks lPps vkgsr- ‘kjn tks’khauh vkiys vk;q”; nqlÚ;kps nq%[k ,sdq.k ?ks.;kr vkf.k fuokZ.;krp jkfgys- i.k R;kauh Lor%ps nq%[k d/khgh dGfoys ukgh] ,[kkn;k nsoklkj[ks tGr jkfgys- vkf.k va/kjkrY;k yksdkauk izdk’k nsr jkfgys- tls panu f>trs vkf.k nqlÚ;kyk lqxa/k nsrs] R;kp izek.ks ‘kjn tks’kh f>tr jkfgys vkf.k nqlÚ;kyk lqxa/k nsr jkfgys- v’kk ;k Fkksj iq:”kkP;k fopkjkyk ekU;rk nsowu fulxkZus lq/nk lyke Bksdyk Eg.kwup eyk Eg.kkosls okVrs dh] ^^txkP;k dY;k.kk larkP;k foHkqrh** vls ‘kjn tks’khaP;k ckcrhr ?kMys- ‘kjn tks’khapk fopkj gk txkP;k dY;k.kklkBh vkf.k ‘ksrdÚ;kP;k mn~/kkjklkBhp vkgs- 1 ,fizy 2012 yk nSfud yksdlRrk e/;s ‘kjn tks’khph ,d eqyk[kr vkyh gksrh- vkf.k R;k eqyk[krhe/;s ‘kjn tks’khauh ,d bPNk O;Dr dsyh dh ekÖ;k dkekps jsdkWMZ eksM.kkjk ,d lqiw= egkjk”Vªkr tUekok] eyk ‘kjn tks’khauk ,d fouarh djk;ph dh lkgsc rqeps jsdkWMZ eksMk;yk dks.kk lqiw=kyk tUe ?ks.;kph xjtp ukgh dkj.k ekÖ;k ln~ln~foosd cq/nhyk ts fnlrs vkgs rs eh lkaxrks- dkj.k ‘kjn tks’khP;k fopkjkyk fulxZp enr dj.kkj vkgs- v’kh ek>h iDdh [kk=h vkgs- Hkkjrkrhy ‘ksrdÚ;kalkBh ‘kjn tks’kh ,o<s eksBs ;ksxnku nqljs dks.khgh fnys ukgh vls vlwu lq/nk ‘ksrdÚ;kauh R;kauk dkghgh fnys ukgh- myV R;kauk =klp fnyk R;kaps lq[k fgjkowu ?ksrys- brds Hkkjrkrhy ‘ksrdjh egkikih vkgsr-
AA vkse ueks Lokra«;rsAA
^^‘kjn tks’khapk ikfBack] v..kkpk fojks/k**
Hkkjrke/;s iqohZ frUgh _rw leku gksrs osGsP;k osGh ikolkGk ;sr gksrk- fgokGkgh osGsoj ;sr gksrk- rlsp mUgkGk lq/nk osGsoj ;sr gksrk- ijarq vkt fulxZ cnyysyk vkgs- d/khgh ikÅl ;srks- xjt vlrkuk ;srks xjt ulrkukgh ;srks- R;kpk ifj.kke lkgthdp ‘ksrhoj gksrks- gkrkyk vkysys ihd ok;k tkrs- vkf.k vosGh vkysY;k ikolkeqGs /kkU; [kjkc gksrs o rs /kkU; [kk.;k;ksX; jkgr ukgh- R;keqGs [kjkc >kysys /kkU; Qsdwu ns.;kph osG ‘ksrdÚ;koj ;srs vkf.k ‘ksrdÚ;kps uqdlkup gksrs- v’kk /kkU;kpk mi;ksx Ogkok- ‘ksrdÚ;kyk nksu iSls fEkGkosr Eg.kwu ‘kjn tks’khauh R;k [kjkc /kkU;koj izfdz;k d:u nk: fufeZrhpk i;kZ; mHkk dsyk- ijarq ;k i;kZ;kyk [ksM;kr tUeysys vkf.k lektlsosps eq[koVk ?kkrysys v..kk gtkjs gs lq/nk fojks/k d: ykxys- ,dhdMs T;kP;k dqGkr dks.kh ‘ksrh dsyh ukgh- vls ‘kjn tks’kh ‘ksrdÚ;kaP;k HkY;kpk fopkj d: ykxys rj nqljhdMs [ksM;kr tUeysyk ‘ksrdÚ;kpk lqiw= ‘ksrdjh fojks/kh cksyw ykxyk- v..kk gtkjsyk e| lezkV fot; eYg;kph nk: pkyrs- fons’kh nk: pkyrs] i.k ‘ksrdÚ;kaP;k /kkU;kiklwu nk: fufeZrhyk fojks/k djrkr- v’kk ek.klkyk ‘ksrdjh iq= dlk ekukok- fdrh gs eksBs ‘ksrdÚ;kaps nqnZSo [ksM;kr tUeysys] ‘ksrkr tUeysY;k ek.klkyk [ksM;krhy ‘ksrdÚ;kaps iz’u letw u;s gs nqnZSo ukgh rj dk;\ ,dhdMs LoPN pkfj«;kpk vko vk.kr ns’kHkj Hkz”Vkpkj gkdy.;klkBh vkanksyu djrkr- yksdiky dk;nk djk Eg.kwu vkanksyu djrkr- i.k v..kkauk dqBYkk ,o<k ‘kgk.ki.kk lqp.kkj\ dh Hkz”Vkpkjkps eqG gs ‘ksrhekykP;k Hkkor nMysys vkgs- vkf.k ,d yksdikykpk dk;nk d:u Hkz”Vkpkj Fkkacyk vlrk rj ‘kjn tks’khyk 40 o”ksZ ns’kHkj ouou fQ:u osxosxGs vkanksyus dj.;kph xjtp Hkklyh ulrh- ekxP;k o”khZ Eg.kts 2011 v..kkaps vkanksyu iw.kZ ns’kHkj xktr gksrs- R;kaP;k vkanksyukr mrjys rs QDr ‘kgjh Hkkxkrhy yksd- [ksM;krhy ,dgh ek.kwl vkanksyukr uOgrk- v’kkrp dsanz ‘kklukus ¼FDI½ yk Eg.kts flaxy czWaM vkf.k eYVhczWa.M yk ijokuxh ns.;kph ?kks”k.kk dsyh- vkf.k ‘ksrdjh la?kVusus R;kps Lokxr dssys- i.k bFksgh lektlssospk eq[koVk ?kkrysys v..kk gtkjsauh xjG vksdk;yk lq:okr dsyh- vkf.k Eg.krkr dh] ^,QMhvk; eqGs ‘ksrdÚ;kaps uqdlku gks.kkj* eyk R;kauk fopkjkosls okVrs dh] Lokra«; feGwu 65 o”ksZ >kyh ;k 65 o”kkZr Hkkjrkr ,QMhvk; uOgrk- rjh vkt ‘ksrdÚ;kph ifjfLFkrh dqBs pkaxyh vkgs vkf.k vkrk dqBs ,d vk’kspk fdj.k fnlk;yk lq:okr >kyh rj gs yksd ,QMhvk;yk fojks/k djrkr- v..kkauk fons’kkrhy ekWyph vWythZ vkgs- rj R;kauk ns’kkrhy VkVkps LVkj cktkj] fjyk;Ulps fjyk;Ul ekVZ] fjyk;Ul Qst] Mh ekVZ] fcx cktkj] gs eksB;k eksB;k m|ksxirhps ekWy dls pkyrkr- ;k m|ksx irhP;k ekWyeqGs ‘ksrdÚ;kaps uqdlku gksr ukgh dk\ Eg.kts ,danjhr v..kk gtkjs gs cM;k m|ksxirhpk O;olk; ti.;kdjhrkp vls cksyrkr gs fl/n gksrs- v..kk gtkjs ‘ksrdÚ;kaps uqdlku letw ‘kdrkr rj R;kauk ‘ksrdÚ;kapk Qk;nkgh dGk;yk gok-
vkti;Zar fdR;sd ‘ksrdÚ;kauh vkREkgR;k dsY;k- ;k vkREkgR;k d’kkeqGs >kY;k ;kpk ‘kks/k d/khgh v..kkauh ?ksryk ukgh- vkt dkan;koj fu;kZrcanh ?kkywu dkan;kps Hkko ljdkjus ikMys- dkilkoj fu;kZrcanh ?kkywu dkilkps Hkko ikMys- Ålkyk Hkko ukgh ‘ksrdjh ,o<k vMp.khr vlrkuk v..kkauh d/khgh ‘ksrdÚ;kaP;k ekx.;klkBh jLR;koj vkanksyukr vkys ukghr- ;kmyV ‘kjn tks’kh gs ‘ksrdÚ;kP;k tkrhps ukghr ‘ksrdjh gk R;kapk is’kk ukgh- rjhgh ‘kjn tks’kh ‘ksrhfo”k;d vFkZ’kkL=h; fopkj [kwi eksBk vkgs- xsyh 40 o”ksZ rs usgeh ‘ksrdÚ;kaP;k ikBh’kh mHks jkfgys R;kauh osxosxGh vkankyus dsyh- tsye/;s xsys] iksyhlkaP;k ykB;k [kkYY;k] Lor%P;k ‘kjhjkdMs d/khgh y{k fnys ukgh vkf.k nqljhdMs [ksM;kr tUeysY;k ek.klkyk [ksM;krhy leL;k letw u;sr dk; Eg.kkos ;k peRdkjkyk\ vktgh ‘kjn tks’khaph rC;sr Bhd ulrkuk o; >kysys vlrkuk vkQq fidfo.kkÚ;k ‘ksrdÚ;kaP;k ikBh’kh mHks jkfgys- vkQq fidfo.kkÚ;k ‘ksrdÚ;kaP;k ‘ksrkr tkowu R;kaP;k vMp.kh tk.kwu ?ksrY;k- o R;kauk eksBk fnyklk fnyk gs loZ v..kkauk dk ukgh teys\
‘kjn tks’khauh [ksM;krY;k efgykauk cksyrs dsys- ‘ksrdÚ;kaP;k ?kjph y{eh ?kjh ,[kknk toGpk ukrsokbZd vkyk rj rksaMkoj forHkj cqj[kk ?ksowu cksyr vlrs- i.k R;kp efgyk ‘kjn tks’kh leksj eueksdG;k xIik ekjrkr- vkiys Lor%ps lq[k nq%[k ‘kjn tks’khleksj O;Dr djrkr- fi<;kau fi<;k vU;k; lgu dj.kkÚ;k ‘ksrdjh lektkyk cksyrs dsys- txkP;k ikBhoj gk peRdkj ifgY;kankp ‘kjn tks’khP;k :ikus ?kMyk-

AA Lokra«;rs rs HkxorsAA

No comments:

Post a Comment